HAC VE UMRE YAPACAK KİŞİNİN YAPACAĞI İŞLER

HAC VE UMRE YAPACAK KİŞİNİN YAPACAĞI İŞLER

Yazan: Halid Bin Abdullah Bin Nasır

===========================

Gözden geçirenler:

Şeyh Abdullah Bin Abdurrahman El-Cibrîn

ve

Abdulmuhsin Bin Nasır El-Ubeykân

===========================

Tercüme ve Dizgi

Fikri Göncü

=============

Şifa Mahallesi Dâvet ve İrşatta Yardımlaşma Merkezi

Tel:4222626-4200620

Fax:4221906

Po. Box:31717- Riyad-11418

======================

بسم الله الرحمن الرحيم

Hamd Allah'a salat ve selam O'nun Resûlü Muhammed'in üzerinedir.

Bu risale hac ve umre yapacak olan bir kişinin bu ibadetlerini Allah'ın Resûlü'nün yapmış olduğu şekilde edâ edebilmesi için kaleme alınmış özet bilgiler taşımaktadır.

Yüce Allah’tan bu mütevazi amelimizi ve sizlerin ve bizlerin salih amellerini kabul buyurmasını niyaz ederiz.

Müslüman kardeşim:

Şayet hac yapmak istiyorsan, hac aylarında şu üç hac çeşidinden birine niyet etmeniz gerekir:

1-Temettü Haccı'na niyet edebilirsin. Temettü haccı en efdal olan hac çeşididir. Önce, mikatta «Lebbeyke Umreten» diyerek umreye niyet ederek umre yaparsın. Umreden sonra ihramdan çıkarsın. Böylece ihramlıya mahzurlu olan her şeyi yapman caiz hale gelir. Daha sonra zilhiccenin 8. Günü olan "Tevriye Günü" oturduğun yerden tekrar hac için ihrama girerek aşağıda belirtilecek olan talimatları yerine getirirsin. Unutma ki bu hac türünde üzerine kurban da gerekmektedir.

2-İfrad Haccına niyet edebilirsin. Bu türde Mikatta «Lebbeyke Haccen» demek suretiyle ihrama girerek sadece hac için niyet edersin. Bu hac türünde Kâbe'ye vardıktan sonra kudüm tavafı yapman müstehaptır. Kurban kesiminin başlangıç günü olan bayramın birinci gününe kadar ihramda kalırsın. Daha sonra Zilhicce'nin 8. Günü olan Tevriye Günü'nden sonra bu broşürde belirtilen işleri yapman gerekir. Bu hac için kurban gerekmez.

3-Kıran Haccı yapabilirsin. Mikatta "Lebbeyke Umreten ve Haccen" demek suretiyle hac ve umreyi birlikte yapmak niyetiyle ihrama girersin. Kâbe'ye ulaşınca, Kâbe’nin etrafında yedi defa dönerek kudüm tavafı yaparsın. Sonra, umrenin ve haccın sâ'yini yapmak niyetiyle, Safa ve Merve arasında -dört gidiş, üç de geliş olmak üzere- sây yaparsın. Bu sa'yi ifada tavafından sonraya da bırakabilirsin, fakat kudüm tavafından sonra yapman daha efdaldır. 

Bayramın birinci gününe kadar ihramda kalman gerekir. Daha sonra terviye günü olan Zilhicce'nin 8. gününden  itibâren başlayan hac için gerekli işleri aşağıda açıklanacak olan şekliyle yapman gerekir. Bu hac türünde kurban kesilmesi gerekir.

UMRE VE HACCIN YAPILIŞ ŞEKLİ:
BİR:UMRENİN YAPILIŞ ŞEKLİ:
==========================
1-Umre yapmak için ihrama girmek isteyen bir kişi elbisesini çıkartıp cünüplük sebebiyle yıkanır gibi yıkanır ve başına ve sakalına güzel kokular sürünür. İhram esnasında yıkanmak kadın ve erkekler için sünnettir.

2-Yıkandıktan sonra ihram elbisesi giyilir. Şâyet vakit farz namazlardan birinin vakti ise namaz kılınır. Umre için ihrama girilirken özel bir namaz yoktur. Bu şekilde ihrama giren kişi (Lebbeyk Allahümme Lebbeyke, Lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk, inne'l-hamde ve'nnîmete leke ve'l mülk, la şerikelek) diyerek telbiye getirir. Erkekler telbiye getirirken seslerini yükseltirler, kadınlar ise yanlarındaki kişi duyacak kadar seslerini yükseltirler.

3-Umre veya hac için ihrama giren kişi karşısına bir engel çıkıp umre veya haccını tamamlayamayacağından korkarsa ihrama girerken «İzâ habesenî hâbisun fe mahallî haysü habesetnî» "Şayet önüme bir engel çıkarsa engel çıkan yerde ihramdan çıkmış sayılırım" diye şart koşar ve böylece ihramdan çıkar ve üzerine de bir şey gerekmez.

4-Mescid-i Haram'a girerken sağ ayakla girmek müstehaptır. Mescide girerken:
«بِسْمِ اللهِ وَالصَّلاَةُ وَالسَّلامُ عَلَى رَسُولِ اللهِ  ، اللهم افتح لي أَبْوَابَ رَحْمَتِكَ، أَعُوذُ بِاللهِ العَظِيم وَ بِوَجْهِهِ الكَرِيمُ وَبِسُلْطَانِهِ القَدِيم مِن الشَّيْطاَنِ الرَّجِيم»
der ve doğruca Hacerü'l-Esved'e  gider ve mümkünse ona elini sürer ve onu öper. Şâyet ona el sürmek veya onu öpmek mümkün olmazsa ona dönerek elle ona doğru işaret eder ve böylece tavaf etmeye başlar. Hacının Hacerü'l- Esved'i öpmek için zayıf insanlara eziyet vermemesi daha efdaldır.

Hacı Hacerü'l- Esved'e el sürerken şöyle der:
«بِاسْمِ اللهِ وَالله أَكْبَرُ، اللهُمَّ إِيَمَانًا بِكَ وَتَصْدِيقًا وَوَفَاءً بِعَهْدِكَ وَاتِّبَاعًا لِسُنَّةِ نَبِيِّكَ مُحَمَّدٍ.»
5-Yemânî köşesine ulaşınca burayı öpmeksizin buraya elini sürer. Şâyet el sürmek kolay olmazsa bunu yapmak için insanlara eziyet edilmez.

Rüknü Yemanî (Yemânî köşesi) ile Hacerü'l- Esved arasında şöyle der:
رَبَّنَا ءَاِتنَا فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَ فِي الآخِرَةِ حَسَنَةً وَقِناَ عَذَابَ النَّارِ
"Rabbimiz, bize dünyada iyilik ver, âhirette de iyilik ver, bizi ateş (cehennem) azabından koru!"

Hacerü'l-Esved'e ne zaman uğrasa tekbir getirerek ona eliyle işâret eder.  Hacı, tavafın diğer bölümlerinde dilediği dua ve zikirleri yapabilir, Kur'an okuyabilir. Unutulmamalıdır ki tavaf, sa'y ve taş atma işlemlerinden kasıt Allah'ı zikretmekten başka bir şey değildir.

6-Erkeklerin Kâbe'ye ilk ulaştıklarında yapmaya başladıkları kudüm tavafında şu iki şeyi yapmaları sünnettir:
Birincisi: Tavafın başından sonuna kadar sağ omuzu açık tutmak. Bu da ridanın ortasını sağ omuzun arkasına koyup iki tarafını da sol omuzun üstüne atmakla yapılır. Tavaf bitince sa'ya başlamadan önce, ridasını eski haline getirir, zira bu durum sadece tavaf esnasında sünnettir.

İkincisi: İlk üç turda adımları kısa tutarak remel yapılır. (Seri olarak yürünür.) Fakat geri kalan dört turda remel yapılmaz, normal olarak yürünür.

7-Kâbe'nin etrafında yedi tur atıp tavaf işlemini bitirdikten sonra Makam-ı İbrahim'in yanına gidilerek şu âyet okursun:
وَاتَّخَذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلىَّ  
"Siz de İbrahîm'in makamından bir namaz yeri edinin (orada namaz kılın)." (Bakara:125)

Şayet mümkünse makam-ı İbrahim'in arkasında, mümkün değilse Mescid-i Haram'ın herhangi bir yerinde iki rekât namaz kılınır. Birinci rekâtta fatihadan sonra "Kâfirun" sûresi, ikinci rekâtta "İhlas" sûresi okunur.

8- Daha sonra, Safa ve Merve arasında sa'y yapmak için gelinir. Safa tepesinin eteklerine varınca şu âyet okunur:
إِنَّ الصَّفَا وَالمَرْوَةَ مِنْ شَعَائِرِ اللهَ، فَمَنْ حَجَّ البَيْتَ أَوْ اعْتَمَرَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِمَا، وَمَنْ تَطَوَّعَ خَيْرًا فَإِن الله شاكر عليم
"Şüphesiz ki Safa ve Merve Allah'ın koyduğu nişanlardandır. Her kim beytullahı ziyaret eder veya umre yaparsa onları tavaf yapmasında bir günah yoktur. Her kim gönüllü olarak bir iyilik yaparsa şüphesiz Allah kabul eder ve (yapılanı) hakkıyla bilir." (Bakara:158). Ve şöyle denir:أَبْدَأُ بِمَا بَدَأَ اللهُ بِهِ» » "Allah'ın başladığı ile başlarım." Sonra Kâbe'yi görebilecek yüksekliğe erişene kadar bu tepenin üstüne çıkarak Kâbe'ye yönelip Allah'a hamd eder ve burada dilediği kadar dua eder.

Şu dua Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in burada yaptığı dualardan biridir:
«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ المُلْكُ وَلَهُ الحَمْدُ وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ، لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ أَنْجَزَ وَعْدَهُ، وَنَصَرَ عَبْدَهُ، وَهَزَمَ الأَحْزَابَ وَحْدَهُ»
"Allah'tan başka ilah yoktur, O'nun bir ortağı da yoktur. Mülk onundur, hamd onun içindir, O her şeye kâdirdir. Allah'tan başka ilah yoktur, vaat ettiklerini yerine getirmiştir, kulunu muzaffer kılmıştır, bütün hizipleri tek başına hezimete uğratmıştır." Bu zikirleri üç defa tekrar eder ve aralarında dilediği gibi dua eder.

Daha sonra Safa tepesinden inerek Merve'ye doğru yürür. İki yeşil işaret arsında gücü yettiği kadar seri bir şekilde hiç kimseye eziyet etmeden yürür. İki yeşil işaret arası dışında kalan bölgede normal bir yürüyüşle yürünür. 

Merve'ye ulaştıktan sonra Merve tepesine çıkar, kıbleye dönerek elini kaldırır, dilediği duaları yapar. Sonra Merve'den inerek Safa'ya doğru yürümeye başlar. Yürünecek yerde yürür, iki yeşil işaret arasında seri yürümeye başlar. 

Safa tepesine ulaşınca birinci defada yaptığı gibi zikir ve dua yapar. Aynı şekilde Merve tepesine ulaşınca zikir ve dualarını yapar. Bu şekilde yedi şavtı tamamlar. Safa'dan Merve'ye gidiş bir şavt, Merve'den Safa'ya gidiş başka bir şavttır. Sa'y esnasında dilendiği gibi dua ve zikir yapılır, Kur'an okunur.

Sa'y bittikten sonra erkekler saçlarını tıraş eder veya kısaltırlar. Kadınlar ise örgülerinin ucundan parmak ucu kadar kısaltırlar. Şayet tıraş yapılacaksa, bunun başın tümünü kapsaması gerekir. Aynı şekilde şayet saçlar kısaltılacaksa bunun başın tümünü kapsaması gerekir. Tıraş daha efdaldır. 

Çünkü peygamberimiz saçlarını tıraş edenlere üç defa, kısaltanlara da bir defa dua etmiştir. Fakat umre ile hac arasındaki zaman çok azsa efdal olan kısaltmadır. Bu şekilde saçlar tıraş etmek üzere hacca bırakılmış olacaktır. Bu şekilde umre ibadeti tamamlanmış olmaktadır.

İKİ: HACCIN YAPILIŞ ŞEKLİ
========================
Haccın Rükünleri:
1-İhram.          
2-Arafat’ta vakfe.       
3-Ziyaret tavafı.       
4-Safa-Merve arası sa'y.

Haccın farzları:
1-İhrama mikatta girmek.
2-Arafat'ta gündüz vakfe yapanların güneş batana kadar Arafat'ta kalmaları.
3-Zayıf kişiler ve kadınlar hariç Müzdelife'de fecir vaktine (havaya aklık düşene) kadar gecelemek.
4-Teşrik günleri olan Zilhiccenin 11,12 ve 13. Günleri Mina'da gecelemek.
5-Teşrik günleri cemreleri taş atmak.
6-Akabe cemresini taşladıktan sonra saçları tıraş etmek veya kısaltmak.
7-Veda tavafı.

*Kim ki rükünlerden birini yerine getirmezse bunu yerine getirmedikçe haccı sahih olmaz.

*Kim ki farzlardan birini terk ederse Mekke fakirlerine dağıtılmak üzere bir kurban kesmesi gerekir.

İhramlıya Mahzurlu Olan Şeyler:
=========================
Koku sürünmek, saç veya tırnak kısaltmak, başı, başa yapışan bir şeyle örtmek, av avlamak, eşe cinsî yönden yaklaşmak veya cima etmek, nikâh kıymak, dikişli elbise giymek, harem bölgesinde ağaç kesmek veya yeşil bir nebâtı koparmak.

ZİLHİCCENİN 8. GÜNÜNDEN İTİBAREN
HACDA YAPILMASI GEREKENLER
==============================
8.Gün (Terviye günü)
================
Bu gün duha vaktinde hacı bulunduğu yerden hac yapmak üzere niyetlenip ihrama girer. İhrama girmeden önce mütemettî haccı yapanların yıkanıp temizlenmesi, tırnaklarını ve bıyığını kısaltması, avret yerlerin ve koltuk altlarını tıraş etmesi beyaz renkli ridâ ve izâr (ihram elbisesi) giymesi müstehaptır. Kadınlar istedikleri elbiseyi giyebilirler, fakat nikap ve eldiven giymezler. İfrad veya kıran haccına niyet etmiş olanlar zaten daha önceden ihramlı oldukları için mütemettî haccına niyet etmiş olanların yapacak oldukları temizlik işlemlerinden  hiç birini yapmazlar.

Hacının ihram giydikten sonra iki omuzunu da ihram elbisesi kapaması sünnettir.

Sonra hacı (Lebbeyke Haccen) "Hacca niyet ettim" der ve böylece hacı hac ibadetine başlamış olur.

Hacı şayet hac esnasında kendisini hac yapmaktan alıkoyacak bir engelin çıkabileceğinden korkarsa niyetini şartlı yaparak şöyle der: "Ve in habesenî habisun fe mahallî haysü habesetnî." Şayet böyle bir engelden korkmazsa bu şartı koşmaz.

Hacca niyet eden hacı artık ihramlıya mahzurlu olan bütün şeylerden kaçınması gerekir.

Hacı, 10. gün Akabe cemresini atmak üzere Mina'ya gelene kadar bol bol telbiye getirir.

Hacı, telbiye getirerek doğruca Mina'ya gider, burada öğle, ikindi, akşam, ve yatsı namazlarını her birini kendi vaktinde, olmak üzere, dört rekâtlıları iki rakât olarak kılar.

Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) yolculuk esnasında namazların sünnetlerinden sabah namazının sünneti ve vitir namazı hariç  hiç bir ratip sünnet kılmamıştır.

 Hacı, Peygamberimizden varid olan ve özellikle de uykudan önce sabah ve akşam okunan zikirleri yapmada azimli olmalıdır.

Hacı bu geceyi Mina'da geçirir.
=========================
9. Gün (Arefe Günü)
Hacı sabah namazını kılar. Güneş doğduktan sonra Arafat'a doğru telbiye ve tekbir getirerek yola çıkar.

Hacılar için bu gün oruç tutmak mekruhtur. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) oruç tutmadan vakfe yapmış kendisine gönderilen bir kadeh dolusu ayranı içmiştir.

Zeval vaktine kadar mümkün olursa Nemira'ya inmek sünnettir.

Orada bir hutbe verilecektir. Zeval vaktinden sonra öğle ve ikindi namazları öğle vaktinde ikişer rekât olarak, bir ezan ve iki kametle kılınır.

Arafat'a girdikten sonra hacı Arafat sınırı içinde olup olmadığını kontrol etmelidir. Zira Urne vadisi Arafat'tan değildir.

Arafat meydanının hepsi vakfe yeridir. Şayet hacı rahmet dağını kendisi ile kıble arasına alırsa bu daha efdaldır.

Dağa çıkmak sünnet değildir.

Hacı elini kaldırıp kıbleye dönerek güneş batana kadar, büyük bir samimiyetle bol bol tevbe istiğfar, zikir ve dua eder.

Hacı, şu zikri bol bol yapar: 
«لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَحْدَهُ لاَ شَرِيكَ لَهُ، لَهُ المُلْكُ وَلَهُ الحَمْدُ، وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ»
 (La ilahe illallahu vahdehu la şerike lehu, lehu'l -mülk ve lehu'l-hamdü ve huve alâ külli şey'in gadîr.)

Allah'ın Resûlü (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'e bol bol salat ve selam getirilir.

Arafat'tan güneş batıncaya kadar çıkılmaz.

Güneş battıktan sonra sükûnet içinde Müzdelife'ye doğru yola çıkılır. Yürürken şayet yol münasipse biraz hızlı yürünebilir.

Hacı, Müzdelife'ye varınca akşam ve yatsı namazlarını akşam veya yatsının vaktinde bir ezan ve iki kametle, akşam namazını üç rekât yatsıyı da iki rekât olarak kılar. Daha sonra vitir namazı kılar. Bu namazlar haricinde başka bir namaz kılmaz.

Hacı, daha sonra fecir vaktine kadar uyur. Fakat zayıf kişiler ve kadınlar gece yarısından sonra Mina'ya doğru yola çıkabilirler. Efdal olanı ay kaybolunca yola çıkmalarıdır.

10. Gün (Bayramın Birinci Günü)
Hacı kardeşim, Allah bizim ve sizin ibadetlerini kabul buyursun!

Zayıf veya özürlü kişilerin ve kadınların haricinde herkes sabah namazını Müzdelife'de kılmalıdır.

Sabah namazını Müzdelife'de kıldıktan sonra kıbleye dönülerek ortalık aydınlanana kadar Allah'a bol bol hamdü senâ edilir, tekbir ve tehlil getirilir, dua edilir.

Daha sonra güneş doğmadan telbiye getirerek ve sükûnet içinde Mina'ya doğru yola çıkılır.

Şayet Muhassir vadisinden geçilirse, mümkünse orada biraz hızlı geçilir.

Mina veya Müzdelife'de istediği yerden yedi taş toplanır.

Daha sonra şunları yapmanız gerekir:
============================
1-*Akabe cemresine (büyük cemreye), ardı ardına her bir atışta "Allahuekber" diyerek yedi taş atarsın.

2-*Kurban kesip etinden yersin ve o etten fakirlere dağıtırsın. (Kurban, sadece temettû ve kıran haccı yapanlara gerekmektedir.)

3-*Daha sonra saçlarını tıraş eder veya başın her tarafından almak üzere saçlarını kısaltırsın. Kadınlar örgülerinin ucundan parmak ucu kadar alırlar.

Bu şekilde birinci tehallül gerçekleşmiş olur. Elbiseni giyer koku sürünürsün.

Bu şekilde insanın eşine yaklaşması hariç ihramlı için mahzurlu olan her şey caiz duruma gelir. Bu sayılan üç şeyden ikisini gerçekleştiren kişi birinci tehallül girmiş olur. (Taş atmak, saçları tıraş etmek veya kısaltmak, tavaf-ı ifada)

4-**Daha sonra Kâbe'ye giderek remel yapmak sızın ifada (ziyaret) tavafı yaparsın. Daha sonra iki rekât tavaf namazı kılarsın.

5-**Daha sonra sa'y yaparsın. Sa'y temettü haccı yapanlar veya kıran veya ifrad haccı yapanlardan kudûm tavafından sonra sa'y yapmayanlar içindir. Bu şekilde hacıya ihramından dolayı mahzurlu olan her şey helal duruma gelmiş olur.

6-Hacı bu işlerden bazılarını bazılarından önce yapabilir. Tertip şart değildir.

7- Zemzem suyundan içmek ve öğle namazını Kâbe'de kılmak sünnettir.

8-*10-11 ve 12. geceleri Mina'da geçirmen gereklidir.

11. Gün
======
-*Mina'da mebit (geceleme) yaparken beş vakit  namazı cemaatle kılmaya dikkat etmek gerekir.

Bil ki bu günler "Teşrik Günleri" diye isimlendirilir. Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) bu günler için şöyle buyurur:
«أَيَّامُ التَّشْرِيقِ أَبَّام أَكْلٍ وَ شُرْبٍ وَذِكْرٍ ِللهِ»
"Teşrik günleri yeme içme ve Allah'ı zikir etme günleridir."  (Müslim rivayet etmiştir.)

Namazlardan sonra tekbir getirmek sünnettir. Bu tekbir «mukayyet» olan tekbirdir. Yol, çarşı v.s. yerlerde belli bir vakte ait olmadan getirilen tekbire ise «mutlak» tekbir adı verilir.

Allah'ı zikretmenin bir ifadesi de cemarata taş atmaktır. Taş atma işlemi öğle ezanı okunduktan sonra, yani zevalden sonra başlar. Önce küçük cemre daha sonra orta  ve ardından Akabe adı verilen büyük cemre taşlanır.

Her cemreye ardarda olmak üzere yedi taş atılır. Taşlar, her bir atışta "Allahuekber" diye tekbir getirilerek atılır. Atılan bu taşlar Mina'nın herhangi bir yerinden toplanabilir.

Mekke'yi sol tarafa, Mina veya Hayf mescidini sağ tarafa alıp küçük cemreye yönelip bu cemreye yedi taş attıktan sonra kıbleye yönelip sağ tarafa doğru gidilip durulur ve Peygamberimizin yaptığı gibi uzunca dua edilir.

Aynı şekilde orta cemreyi taşladıktan sonra kıbleye yönelerek sol tarafa gidilir ve Peygamberimizin yaptığı gibi uzunca dua edilir.

Akabe cemresini taşladıktan sonra hemen cemerattan ayrılınır, dua yapılmaz.

Şayet ihtiyaç duyulursa gece de taşlama yapılabilir fakat taşlamanın gündüz olması daha efdaldır.

Geceyi Mina'da geçirmen gerekir.

12. Gün
======
Mina kaldığın vakit içersinde zamanını hayırlı işlerle ve zikirle geçirmelisin.
«أَيَّامُ التَّشْرِيقِ أَبَّام أَكْلٍ وَ شُرْبٍ وَذِكْرٍ ِللهِ»
"Teşrik günleri yeme içme ve Allah'ı zikir etme günleridir."  (Müslim rivayet etmiştir.)

Öğleden sonra üç cemreye tıpkı 11. Günde yaptığın gibi taş atarsın.

Taşlama işlemi bittikten sonra şayet dönüşte acele etmek istersen Mina'dan çıkabilirsin. Fakat güneş batmadan Mina'yı terk etmelisin. Mina'dan çıktıktan sonra veda tavafı yapman gerekir.

Acele etmeyip 13. Günde Mina'da kalmak daha efdaldır. Zira Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) acele etmemiştir. Ayrıca 13. Gün cemrelere taş atmanın sevabından mahrum kalınmamış olur.

Mina'da kaldığın günlerde şayet mümkünse namazları Hayf Mescid'inde kılman efdaldır. 

13.gün
=====
Mina'da iki gün geceledikten sonra:
Daha önce yaptığın gibi üç cemreyi de taşlarsın.
yaşadığın yere dönmeye azmettiğin zaman veda tavafı yap. Hayız ve nifas halinde olanlara veda tavafı gerekmez. Ve böylelikle hacda yapmamız gereken işler sona ermektedir.

ÖNEMLİ TEMBİHLER
===================
Bir: Bazı hacılar hac için ihrama girdikleri zaman Allah'ın haram kıldığı şeylerden uzak olmalarını, güzel ahlak sahibi olmalarını, dinde bilgi sahibi olup Allah'a doğru ve bilinçli ibadet etmelerini gerektiren bir ibadete başladıklarının farkında olmuyorlar. Onları bazı haramları işlerken hac ibadetini yanlış bir şekilde yaptıkları halde bir alime dahi bilmediklerini sorma ihtiyacı duymadıklarını, hacdan önce var olan kötü alışkanlıklarını değiştirmeye hazırlıklı ve niyetli olmadıklarını görürsün. Bu kişilerin takınmış oldukları bu tavırlar -şayet hacları kabul olmuşsa bile en azından hacılıklarının tam olmadığına apaçık bir delildir. Allah’tan selâmet ve âfiyet dileriz!

İki: Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem) şöyle buyurur:
«عَيْنَانِ لاَ تَمَسُّهُمَا النَّارُ: عَيْنٌ بَكَتْ مِنْ خَشْيَةِ اللهِ وَ عَيْنٌ بَاتَتْ تَحْرُسُ فِي سَبِيلِ اللهِ»
     "İki göz vardır ki onları ateş değmez: Allah korkusundan ağlayan göz ve Allah yolunda bekçilik yapıp (uyumadan) sabahlayan göz."

Bilmelisin ki Arefe günü çok büyük bir gündür. O gün göz yaşları dökülür, günahlar silinir,Allah kullarından dilediğini cehennemden âzat eder, vakfe yapanlarla meleklerin yanında övünür. Hacı kardeşim, kendin ve müslümanlar için bol bol tevbe, istiğfar ve dua ederek bu fırsatı iyi değerlendir.

Üç:

Cemreleri taşlarken taşlar mutlaka havuza düşmeli. Şayet taş havuza düşüp sonra geri sıçrarsa zararı yoktur, atış geçerlidir. Cemrelere ne yediden az, ne de yediden fazla taş atılmamalıdır.

Dört:

İhramlı iken içinde misk veya güzel kokular bulunan sabunlar kullanılmamalıdır.

Beş:

Kim ki kesecek kurban bulamazsa veya buna mali gücü yetmezse üç gün Mekke'de, yedi gün de ehline döndüğünde  tutmak üzere toplam on gün oruç tutmalıdır. Bu oruç, ara vermeden veya ayrı ayrı günlerde tutulabilir. Mekke halkına kurban gerekmediği için onların oruç tutmaları gerekmez.

Altı:

Hacılara güzel ahlakla davranmanın, onlara hizmet etmenin, onları sulamanın, onlara eziyet etmemenin, onlara karşı sabırlı olmanın çok büyük ecri vardır. Bu ecirden kendini mahrum bırakmamaya çalış.

Yedi:

Hacının istediği zaman ihram elbiselerini değiştirmesi veya yıkaması caizdir.

Sekiz:

Hac öncesinde veya sonrasında Peygamberimizin mescidini ziyâret etmen sünnettir. Ziyaretin maksadı orada namaz kılmaktır. Zira orada kılınan namaz bin namaza eşittir. Namazdan sonra Peygamberimiz (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in ve Hz. Ebu Bekir ve Hz. Ömer'in kabirlerini ziyaret etmek, içinde namaz kılmak için Kuba mescidini ziyaret etmek, içinde sahabilerin yattığı Ğagat mezarlığını ziyaret ederek orada yatan sahabelere selam verip onlar için dua etmek, daha sonra içinde şehitlerin efendisi Hz. Hamza'nın da defnedildiği Uhud şehitliğini ziyaret ederek onlara selam verip, onlar için dua etmek müstehaptır. Ölülere yalvarmak, onlardan yardım istemek kesinlikle caiz değildir. Bilakis bu şirktir ve şirk ise amelleri boşa çıkartır.     

BAZI  HATALAR
==============
Hac ibadeti esnasında bazı hacılar bazı hatalara düşmektedirler. Bu hatalara düşülmemesi temennisi ile bu hatalardan bazılarına özet olarak değineceğiz.
1-Hac ibadetinin başından sonuna kadar sağ omuzu açık bırakmak.

2-İhrama girdikten Arafat'ta veya Müzdelife'de sonra yüksek sesle telbiye getirmeyi ihmal etmek veya tamamen unutmak.

3-Toplu olarak telbiye getirmek.

4-Mescid-i Haram'a girerken veya Kâbe görüldüğünde okunmak üzere özel dualar ihdas etmek.

5-Her tavaf veya sa'y için ayrı ayrı dualar tahsis etmek. Doğru olan ise; her tavaf veya sa'y için özel dualar tahsis etmeden genel olarak dua, zikir yapmak ve Kur'an okumaktır.

6-Tavaf esnasında topluca zikir, dua yapmak veya yüksek sesle zikir ve dua yapmak diğer hacıların dikkatlerini dağıtmaktadır.

7-Safa'ya çıkarken Kâbe'ye işaret etmek.

8-İki yeşil işaret arasında bazı kadınların hervele (seri yürüyüş) yapmaları. Halbuki bu durum sadece erkeklere hastır.

9-Bazı insanlar Safa ile Merve arasında bir gidiş-gelişi bir şavt olarak saymaktadırlar. Doğru olan ise Safa'dan Merve'ye bir gidiş bir şavttır, Merve'den Safa'ya geliş ise ikinci şavttır.

10-Saçları tıraş ederken veya kısaltırken başın her tarafını tıraş etmemek veya başın her tarafından kısaltmamak.

11-Arafat'ta dua ederken Kıbleye dönmemek.

12-Dua etmek için Arafat dağına çıkmayı gerekli görmek.

13-Arafat'ta, Mina'da ve teşrik günlerinde vakitleri boşa geçirmek.

14-Cemerata atılacak olan taşların mutlaka Müzdelife'den toplanması gerektiğini ve bu taşların yıkanmasının daha efdal olduğunu düşünmek.

15-Cemarata taş attıktan sonra dua için durmayı ihmal etmek.

16-Bir yaşına gelmemiş olan hayvanları veya kurbanlığa mani bir ayıp taşıyan hayvanları kurban kesmek, kurban etini atmak.

17-Hacıların çoğu hac günlerinde alış-veriş yapıp yolculuk hazırlığı yapmaktadırlar. Halbuki hac günleri ibadet, dua ve zikir günlerdir.

18-Bir çok hacı Müzdelife'de kıblenin nereye doğru olduğunu iyice araştırmadan yanlış yönlere yönelerek namaz kılmaktadırlar. Halbuki üzerlerine gerekli olan kıbleyi bilenlere sormaları veya yeterli araştımayı yapmalarıdır.

19-Müzdelife'de fecir vaktine kadar kalmak haccın vaciplerinden olduğu halde bir çok hacı gece yarısından sonra Mina'ya doğru hareket etmektedir.

20-Bazı insanlar kendileri sağlıklı oldukları halde başkalarını cemreleri taşlamada vekil tayin etmektedirler. Halbuki vekil tayin etmek güçsüz ve hasta hacılar için geçerlidir.

21-Cemerata ayakkabı, terlik ve büyük taşlar atmak.

22-Bazı hacılar -Allah hidayet versin- bayramın birinci  günü sakallarını tıraş ederler. Halbuki bu iş mübarek bir mekân ve zamanda işlenen bir günahtır.

23-Hacer'ül-esvede'e ulaşıp onu öpebilmek için insanları itip-kalkmak ve hatta hacılarla vuruşarak bulunulan yere ve zamana layık olmayan kötü sözler söylemek.

24-bazıları bu taşın insana faydalı olduğunu düşünerek ellerini bu taşa sürdükten sonra vücutlarına sürerler. Bu da onların cehaletlerinden kaynaklanmaktadır. Fayda veren sadece Allah'tır.

Ömer (Allah ondan razı olsun) bu taşa el sürünce şöyle söylemiştir:
«إِنِّي َلأَعْلَمُ أَنَّكَ حَجَرٌ لاَ تَضُرُّ وَلاَ تَنْفَعُ وَلَوْ لاَ أَنيِّ رَأَيْتَ رَسُولَ اللهِ يقبلك مَا قَبَّلْتُكَ»
"Ben biliyorum ki sen bir taşsın, ne zarar ne de kâr verirsin. Şayet ben Allah'ın Resulü'nü seni öperken görmeseydim seni öpmezdim."

25-Bazı hacılar Kâbe'nin bütün köşelerine el sürmektedirler. Hatta cehaletleri sebebi ile duvarlarını sıvazlayanlar dahi olmaktadır. Kâbe'ye el sürmek ibadettir ve Allah'ı tazim etmektir ve ibadetler sadece varid olduğu şekliyle yapılır.

26-Yemânî rüknünü öpmek hatalı bir davranıştır.Zira bu rükün sadece ellenir, öpülmez.

27-Hicr-i İsmail'in içinden geçerek tavaf yapmak. Bu doğru değildir.

28-Mina'da namazları cem yapmak.

29-bazı hacılar cemrelere taşlamaya Akabe cemresinden başlayıp ardından orta ve küçük cemreyi taşlamaktadırlar. Doğru olan ise önce küçük, ardından orta, son olarak da Akabe cemresini taşlamaktır.

30-taşların hepsini birden tek bir el ve tek bir atışla atmak. Bu çok büyük bir hatadır. Alimler bu şekilde yapılan atışın sadece tek bir atış sayılacağını ifade etmişlerdir.  Taşların Peygamberimizin yapmış olduğu gibi teker teker atılması gerekir.

31-Bazı hacılar cemreleri taşlamadan doğruca Kâbe'ye gidip veda tavafını yapmakta daha sonra Mina'ya gelerek cemreleri taşlayıp yolculuğa çıkmaktadırlar. Bu iş caiz olmayan bir iştir. Çünkü bu iş Peygamberimizin, hacının son işinin beyti tavaf olması gerektiği emrine  aykırıdır. Veda hacda yapılacakların sonuncusudur.

32-Kâbe'ye el ile işaret ederek veda etmek veya veda tavafından sonra Mekke'de kalmak.

33-Peygamber (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in kabrini ziyaret etmek için yolculuğa çıkmanın caiz olduğunu düşünmek.

Bu hatalardan kaçınılması gerekir. En hayırlı yol:
«خُذِوا عَنِّي مَنَاسِكَكُمْ»
 diyen Peygamberimizin gösterdiği yoldur.
Alemlerin Rabbine Hamd olsun.